ผักเสี้ยน

ผักเสี้ยน : ผักดองมากคุณค่า
ผักดองที่นิยมกินอันดับต้นๆ ผักเสี้ยนมีวิตามินเอและวิตามินซีสูง มีกากใยสูงช่วยขจัดของเสียในลำไส้ได้ดี มีจุลินทรีย์ที่มีประโยชน์หรือโปรไบโอติกส์ต่อร่างกายมากกว่าผักพื้นบ้านดองชนิดอื่นๆ 

สรรพคุณทางยา แก้เลือดระดูเน่า บำรุงเสมหะให้เป็นปกติ แก้เลือดสตรีอันอยู่ในเรือนไฟ แก้พยาธิในท้อง แก้ลมอันเป็นพิษ แก้ปวดท้อง ช่วยเจริญอาหาร

ปีบ

ปีบ : แก้ริดสีดวงจมูก บำรุงปอด แก้หอบหืด
ดอกปีบหรือกาซะลองเริ่มบานตั้งแต่ตอนเย็นและส่งกลิ่นหอมไปไกลตลอดทั้งคืน มักร่วงหล่นลงพื้นดินในตอนเช้า ทำให้พื้นดินใต้ต้นปีบมีดอกปีบสีขาวปกคลุมอยู่โดยรอบ 

ประโยชน์ด้านสมนุไพร ดอกแห้งใช้สูบแก้ริดสีดวงจมูก ปรุงเป็นยาบำรุงน้ำดี บำรุงเลือด บำรุงกำลัง แก้ลม ขยายหลอดลม รักษาโรคหืด รากปีบ บำรุงปอด แก้ปอดพิการ แก้วัณโรค แก้เหนื่อย การใช้ดอกปีบแก้หอบหืด โดยใช้ดอกแห้งมวนด้วยใบบัวหลวงหรือใบตองนวลเป็นบุหรี่สูบแก้หอบ มีการวิจัยพบว่าในดอกปีบมีสารช่วยขยายหลอดลมได้ดีกว่ายาแผนปัจจุบันที่รักษาโรคหอบหืด และไม่มีความเป็นพิษแต่อย่างใด

พุดตาน

พุดตาน : ดอกสามสี
พุดตานมีอีกชื่อหนึ่งคือดอกสามสี เมื่อดอกเริ่มบานจะเป็นสีขาว และค่อยๆ เปลี่ยนเป็นสีชมพูเข้มขึ้นจนแดงตามลำดับ ภายในระยะเวลา 1 วัน ดอกพุดตานมีทั้งแบบกลีบดอกซ้อน และไม่ซ้อน ออกดอกตลอดทั้งปี ขยายพันธุ์ด้วยการเพาะเมล็ด ปักชำและการตอนกิ่ง

สรรพคุณทางยา ใบสดหรือดอกสดใช้ตำผสมน้ำผึ้งทาบริเวณที่เป็นฝี หรือบริเวณที่ถูกผึ้งต่อยไม่ให้เกิดการอักเสบได้ ส่วนใบแห้งให้บดเป็นผงใช้รักษาแผลไฟไหม้ น้ำร้อนลวก หรือจะใช้ส่วนรากตำ และนำไปพอกรักษาโรคงูสวัด

อ้อยแดง

อ้อยแดง : แก้ร้อนในกระหายน้ำ
ชื่ออื่น : อ้อยดำ อ้อยขม กะที ฯลฯ นํ้าอ้อยมีรสหวาน คุณสมบัติเย็น แก้ร้อนในกระหายนํ้า แก้ไอ ขับปัสสาวะ แก้พิษเหล้าเหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีอาการคอแห้งกระหายนํ้า ไข้สูง ปัสสาวะน้อยและเหลือง อุจจาระแข็ง อาเจียน เป็นต้น

สรรพคุณ
1.ทั้งต้น - แก้ปัสสาวะพิการ แก้ขัดเบา แก้ช้ำรั่ว แก้โรคนิ่ว แก้ไอ
2.ต้น - แก้อาการขัดเบา แก้ปัสสาวะพิการ แก้ไข้ตัวร้อน แก้พิษตานซาง บำรุงธาตุน้ำ แก้ร้อนใน กระหายน้ำ แก้เสมหะเหนียว ทำให้ชุ่มชื่นในลำคอ ในอก บำรุงกำลัง บำรุงหัวใจ ขับน้ำเหลือง แก้ช้ำใน รักษาโรคไซนัส
3.น้ำอ้อย - รักษาโรคนิ่ว บำรุงหัวใจ ทำให้ชุ่มชื่นในลำคอ แก้เสมหะ แก้หืด แก้ร้อนใน กระหายน้ำ แก้ไอ ขับปัสสาวะ บำรุงกำลัง เจริญอาหาร

ตำรับยา
1. อาการไอขณะออกหัด : ทั้งต้น (ทั้งเปลือก ให้ตัดส่วนข้อทิ้ง) และหัวแห้ว จำนวนพอสมควร ต้มดื่มต่างนํ้าชา
2. ทางเดินปัสสาวะอักเสบ : นํ้าอ้อยคั้น นํ้าเง่าบัวคั้น อย่างละ 30 มิลลิกรัม ผสมกัน กินวันละ 2 ครั้ง
3. สตรีมีครรภ์อาเจียน : นํ้าอ้อยคั้น 1 แก้ว ใส่นํ้าขิง 1 ช้อนชา ดื่มวันละ 2-3 ครั้ง
4. คอแห้งกระหายนํ้า : ให้ดื่มนํ้าอ้อยบ่อยๆ หรือจะใส่นํ้าขิงลงไป เล็กน้อยก็ได้
5. กระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง : นํ้าอ้อยคั้น 1 แก้ว ใส่นํ้าขิงลงไปเล็กน้อยวันละ 2-3 แก้ว
6. ท้องผูก : นํ้าอ้อยและนํ้าผึ้งปริมาณเท่ากัน ดื่มก่อนนอน
7. ทอลซิลอักเสบชนิดเฉียบพลันหรือเรื้อรัง : ใช้อ้อย หัวแห้ว รากหญ้าคาจำนวนพอประมาณ ต้มดื่มต่างนํ้าชา

มันเทียน

มันเทียน

ชื่ออื่น : เครือมัน เครือมันเทียน มันนก ฯลฯ

มันเทียน เป็นไม้เถาล้มลุกปีเดียว เถาขนาดเล็ก สีเขียวหรือน้ำตาล พันเลื่อยไปตามต้นไม้อื่น หัวอยู่ในพื้นดิน สีขาว มีรากเล็กๆ ทั่วทั้งหัว ออกหัวช่วงเดือนพฤษภาคม – มิถุนายน ขึ้นตามป่าเต็งรัง ป่าดิบเขาทั่วไป ช่อดอก นำมาลวก เป็นผักจิ้มกับน้ำพริก หัวนำมาต้มให้สุก รสชาติหวานมันเหนียวหนึบ ชิ้นกำลังพอเหมาะพอกิน หรือนำไปทำของหวานก็ได้ ปัจจุบันหามันเทียนกินยากมาก 

เสลดพังพอนตัวผู้

เสลดพังพอนตัวผู้ : แก้เริม งูสวัด ไฟลามทุ่ง

ชื่ออื่น : ชองระอา พิมเสนต้น อังกาบแดง ซองสะอา ลิ้นงูเห่า ต้นเขี้ยวงู ฯลฯ 

สรรพคุณ ใช้แก้โรคผิวหนังจำพวกเริม งูสวัด และไฟลามทุ่ง โดยใช้ใบสดครั้งละ 1 กำมือ โขลกผสมเหล้าแล้วพอกบริเวณที่มีเป็นบ่อยๆ นอกจากนี้ยังแก้แพ้อักเสบ ใช้แก้พิษแมลงสัตว์กัดต่อย แก้โรคผิวหนัง ผื่นคันโดยใช้ 2-10 ใบ ขยี้หรือตำให้แหลกเอาน้ำที่ได้มาทาหรือพอก รากฝนกับเหล้าดื่มหรือทาแก้พิษงู แมลงสัตว์กัดต่อย

หญ้าแห้วหมู

หญ้าแห้วหมู : วัชพืชมากคุณค่า

ชื่ออื่น : หญ้าขนหมู แห้วหมู ฯลฯ 

สรรพคุณ ขับลม แก้อาการแน่นหน้าอก อาเจียน แก้ปวดท้อง แก้ปวดประจำเดือน ขับเหงื่อ ขับปัสสาวะ เป็นยากล่อมประสาท แก้ประจำเดือนไม่ปกติ แก้อาการคันตามผิวหนัง เป็นยาพอกฝีดูดหนอง หมอพื้นบ้านใช้เป็นยาบำรุงครรภ์ ยาธาตุขับลมในลำไส้ แก้ท้องอืดท้องเฟ้อ และเป็นยาอายุวัฒนะ ทั้งนี้แห้วหมูนำมาใช้ทำยาได้ทั้งต้น แต่นิยมใช้หัวที่อยู่ใต้ดินมาตากแห้งชงดื่ม